سدید کاشان

غدیری ترین شهر ایران

اهل کاشانم/ روزگارم بد­نیست/ تکه نانی دارم خرده هوشی سر سوزن ذوقی.../ من مسلمانم/ قبله ­ام یک­ گل سرخ /جانمازم چشمه، مهرم نور/ دشت،­سجاده­ ی من/ من وضو با تپش پنجره ها می­ گیرم/ در نمازم جریان دارد ماه / جریان دارد طیف/ سنگ از پشت نمازم پیداست / همه ذرات نمازم متبلور شده است/ من نمازم را وقتی می­ خوانم/ که اذانش را باد­گفته باشد سر گلدسته­ ی سرو/ من نمازم را پی تکبیره ­الاحرام علف می خوانم / پی قد قامت موج / کعبه ام بر لب آب/  کعبه ام زیر اقاقی هاست / کعبه ام مثل نسیم، باغ به باغ می رود شهر به شهر/ حجرالاسود من روشنی باغچه است...زندگی حس غریبی است که یک مرغ مهاجر دارد... / چشم ها را باید شست جور دیگر باید دید...

سهراب سپهری در مجموعه ی «صدای پای آب » چهار بار از کاشان یاد می­کند. شهری که با مسلمانی و قبله و کعبه واذان و وضو و نماز مأنوس است. او حق دارد که به کاشان ببالد؛زیرا در ضمیر ناخودآگاه اوکاشان غدیری ترین شهر ایران است. البتّه سهراب دغدغه ی فرهنگی هم دارد. مدرنیته از راه رسیده است و بی محابا سنّت های ارزشمند را زیر پا له کرده است.و صد البتّه که او فرا شهری می اندیشد و می گوید:

اهل کاشانم اما/ شهر من کاشان نیست / شهر من گم شده است/ من با تاب من با تب/­ خانه ای در طرف دیگر شب ساخته ام / من دراین خانه به گمنامی نمناک علف نزدیکم/ من صدای نفس باغچه را می شنوم / و صدای ظلمت را وقتی از برگی می ریزد... و در ادامه می گوید: من صدای قدم خواهش را می شنوم...و صدای کفش ایمان را در کوچه شوق/ و صدای باران را روی پلک تر عشق/روی موسیقی غمناک بلوغ/ روی اواز انارستان ها ... من به آغاز زمین نزدیکم...

نگارنده تصور می کند اگر تقسیمات سیاسی کشوری کاری به کار کاشان نمی داشت و او را به حال خود رها می کرد­.کاشان امروز می توانست نمونه­ ی کوچکی از تمدّن اسلامی را به جهانیان عرضه کندزیرا شهر ولایت است... شهر غدیر است. بنا به آمار رسمی انتشار یافته همین امروز 24 نفر حافظ نهج البلاغه داردو از میان 220 کانون فرهنگی هنری مساجدتعداد60 کانون تخصصی مهدویت، غدیر و قرآن در آن فعالیت دارند. فراموش نمی کنیم­ اوّلین شهری که به نزد پنجمین امام معصوم(ع) پیک و قاصد فرستاده وطلب مبلّغ کرده کاشان است و حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام فرزند­خودشان حضرت سلطان علی (ع) را روانه­ ی کاشان کردند . استقبال مردم از ایشان به اندازه ای چشمگیر بود که خوف و حسد دست نشاندگان حکومت­ اموی را بر انگیخت و کمر به قتل آن بزرگوار بستند و کربلایی دیگر را در ایران پدید آوردند.امامزاده سلطان علی بن امام محمّد باقر(ع)اولین شهید ایران است. به همین مناسبت،حماسی ترین مراسم آیینی این شهر نیز در قالی شویان مشهد اردهال تجلّی یافته است.

صدا و سیمای جمهوری اسلامی امسال با انعکاس گوشه هایی از مراسم آیینی مشهد اردهال و برنامه های عید قربان و سالروز شهادت امام پنجم (ع) ودعای کمیل و مصاحبه ی با جناب حجت­ الاسلام والمسلمین محمّدی رئیس اسبق آموزش و پرورش کاشان، به خوبی توانست ادای دین کند و­سیمای واقعی مردم کاشان را به مخاطبان بنمایاند. چنانچه مراسم عید غدیر این شهر انعکاس یابد، همگان متوجّه خواهند شد که کاشان توانسته است غدیری ترین شهر ایران باشد. شور و حال وصف ناپذیری که در این عید وجود دارد در اعیاد دیگر همچون فطر و قربان دیده نمی شود و این به دلیل عشق و علاقه ی وافری است که مردم این شهر به امیرالمؤمنین علی-علیه السّلام-دارند.

رسم 1300ساله ی مردم در عید سعید غدیر خم آن است که در این روز جلو­ی منازل خود را آب و جارومی کنند و معابر عمومی را چراغانی و با پارچه‌های رنگارنگ غدیری جلوه هایی از عشق به ولایت را به نمایش می گذارند. بوی اسفندهمه جا را پر می کند.آن ها بهترین و زیباترین لباس های خود را می پوشند، و خود را معطر به بهترین عطرها می نمایند و با چهره ای خندان و شادمان به دیدار اقوام و دوستان و برادران و خواهران ایمانی می روند و با گفتن عبارت: «الحمد الله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمؤمنین والائمّه علیهم السلام» عید را به یک دیگر تبریک می گویند. دیدار و دست بوسی سادات و دیدار علما از مهم ترین اعمال این روز به شمار می رود به طوری که این عید به عید سادات معروف است. سادات نیز چند روز مانده به عید غدیر خم اقدام به خانه تکانی و گردگیری منازل خود می کنند و خود را آماده پذیرایی از شیفتگان ولایت علوی می نمایند. مردم از همان ساعات نخستین روز به دیدار سادات می‌روند و به قدری در انجام این فریضه مقیدند که گویا هر سیّدی چه آشنا چه ناآشنا که درب منزلش باز باشد با او نسبتی دیرین دارد و به دیدارش می‌رود. دیدار از سادات سنتی است که مردم این خطه بسیار به آن پای بند هستند به طوری که دیدار آنان را افتخاری خاص برای خود می‌دانند به گونه‌ای که معمولا در پایان روز با شمارش ساداتی که در آن روز زیارت کرده اند حتی نوزادان سادات را به عنوان توفیق بزرگ، به رخ یکدیگر می‌کشند. سادات نیز ضمن پذیرایی با شربت و شیرینی و هدیه ای به رسم یاد بود از مهمانان قدردانی می نمایند.مردم اعتقاد دارند پولی که به عنوان هدیه از سادات گرفته اند نباید خرج نمایند بلکه به عنوان تبرّک و برکت­ رزق و روزی زندگی در نزد­خود نگهداری کنند.سادات خود نیز پس از فراغت از پذیرایی میهمانان، در ساعات پایانی روز به دیدار خویشان و دوستان سیّد خود می‌روند.دیدار از حداقل هفت سیّد در این روز نظری است که در میان عامه مردم رایج است که البته ریشه روایی خاصی ندارد که شاید دلیل این اعتقاد تقدّس­ عدد هفت باشد.­در دیدگاه مردم کاشان ابا کردن سادات از پذیرفتن میهمان در این روز ناپسند است و معتقدند اگر بدون دلیل موجهی از این سنت روی گردان باشند به حوادث ناگواری گرفتار می‌آیند. خضاب کردن مو، دست و ناخن، حضور بر سر قبور رفتگان، دیدار از علمای غیر سادات و رفتن به زیارت امامزادگان، نیز از جمله رسوم کاشانی ها در این روز است. برگزاری جشن عروسی، روزه گرفتن و دادن اطعام نیز از جمله مواردی است که همان گونه شرع مقدس برآن تاکید کرده در این روز انجام می‌شود. مستحب است برادران و خواهران ایمانی در روزغدیر عقدی را بین خود برقرار سازند که مفاد آن اخوّت و همدلی در دنیا و دستگیری از همدیگر در آخرت است. این سنّت حسنه­ ی اسلامی در گذشته با افتخار برگزار می شده است و امروز برادران بسیجی به آن اهتمام می ورزند.

 در شب عید غدیر نیز در مساجد و حسینیه ها مراسم جشن و سرور و مولودیه خوانی برپاست. همچنین در منازل سادات و علما نیز مداحان و شاعران در وصف مولا علی(ع) و غدیرخم مولودیه خوانی می نمایند.

عید ولایت مبارک باد!