سدید کاشان

    جشنواره عمار

افتتاحیه پنجمین دوره جشنواره عمار،از ساعت 18:30 روز چهارشنبه دهم دی ماه 1393، در سالن شماره یک سینما فلسطین تهران آغاز شد و اختتامیه آن روز جمعه 19 دی ماه مصادف با میلاد مسعود نبی مکرم اسلام (ص) و ذریه ی پاکش امام صادق(ع) درهمین محل برگزار گردید و آثار برتر جشنواره معرفی شد. خانواده های معظم شهدا، اساتید و بزرگان جبهه فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی و اقشار مختلف مردم زینت بخش برنامه های گوناگون این جشنواره بودند. فیلم های برجسته در قالب مجموعه های گوناگون آماده و در اقصا نقاط کشور توسط خود مردم به نمایش در خواهد آمد. 

روز چهارم این جشنواره راهی سینما فلسطین شدیم تا در سالن شماره1 فیلم مستند سرود سرو ساخته ی دخترم را مشاهده کنیم؛ فیلمی که پیش از این نیز در شب 12بهمن 92  از شبکه 7 آموزش صدا وسیما پخش شده بود، هدف دیگر ما آن بود تا پای سخنرانی استاد رحیم پور ازغدی با موضوع سینمای دینی بنشینیم.

 گفتنی است که موضوع مستند «سرود سرو» مصاحبه با شاعر شهیر انقلاب حمید سبزواری است که تا کنون بیش از 200 شعر ایشان به صورت سرود و ترانه درآمده است. نتیجه ای که از این مستند گرفته می شود آن است که نسل های بعدی انقلاب به خوبی نسل اول ، می توانند با انقلاب اسلامی ارتباط برقرار نمایند زیرا تفکر و مفاهیم و موضوعات آن توسط هنرمندانی چون حمید سبزواری در قالب شعر ریخته شده و به صورت سرود در آمده است.در  این مستند وقتی استاد سبزواری درباره ی شعر خود توضیحی می دهد و یا خاطره ای تعریف می کند، متعاقب آن سرودی پخش می شود که میراث هنری انقلاب در دهه ی شصت است و همگان با آن آشنایی دارند و بخش هایی از راهپیمایی  مردم در انقلاب با آن همراهی می کند.

پس از اقامه نماز در مسجد امام صادق(ع) میدان فلسطین در ساعت 6 بعد از ظهر در سالن شماره 3 سینما فلسطین پای صحبت های شیرین استاد رحیم پور ازغدی نشستیم. اگرمخاطبان عزیزحوصله و وقتی داشته باشند می توانند بخش هایی از سخنرانی وی را در ذیل این گزارش مرور نمایند:

سخنرانی رحیم پور ازغدی در جشنواره فیلم عمار

 سینمای دینی چگونه متولد می شود؟

استاد در ابتدا به سه نکته اشاره کردند:

نکته اول:در برابر این متلک ایدئولوژیکی که به سینماگر و هنرمند مسلمان مکتبی گفته می‌شود که عالم هنر و سینما عالم زیباشناسی محض است و ربطی به ایدئولوژی ندارد پاسخ‌های زیادی می‌توان داد. در اولین پاسخ باید پرسید که تعریف شما از زیبایی و زیبایی شناسی چیست؟ اگر فرد نتواند پاسخ این سوال را بدهد فردی بی‌سواد و عوام فریب است و اگر پاسخ این سوال را بدهد خودش اعتراف می‌کند که تعاریف زیادی برای این موضوع وجود دارد و به همین دلیل باید به یکی از این تعاریف و ایدئولوژی‌ها پایبند باشد اگر هم نخواهد به هیچ کدام از این ایدئولوژی‌ها پایبند باشد باز هم این یک ایدئولوژی است. مثلاً مک لوهان انسان را به عنوان مصرف کننده ی سینما تبدیل کرده است و می گوید تصویر در امتداد چشم و صدا در امتداد گوش است و ... سینما چشم و گوش انسان را تقویت کرده است. بنابر این هر سینما و هر هنری امتداد انسان است به عنوان پیام دهنده و دریافت کننده. پس امتداد انسان شناسی  و سلیقه ی شخصی اوست. در این صورت سینما نمی تواند بی جهت و غیر ایدئو لوژیک باشد.

نکته دوم:در تعریف دیگری که غربی‌ها از هنر ارائه می‌دهند می‌گویند هنر مانند یک صافی و فیلتر است که حقیقت را فیلتر می‌کند و یا تفسیر ارائه می‌دهد. حتی سینمای مستند هم گزینشی از وقایع است. طبق این تعریف هیچ سینمایی بی‌پیام نیست. حتی اگر دوربین یک ساعت و نیم به یک دیوار سفید نگاه کند. از همین تصویر هم می‌شود ده‌ها پیام واقعی برداشت کرد.

نکته سوم: هارولد لاسول نقش های اجتماعی و ارتباطات رسانه را طبقه بندی می کند و می گوید: رسانه 3 نقش دارد:

 الف- نظارت بر محیط(که گزارش محیطی یا تاریخی می کند حتی داستان خیالی هم نوعی گزارش است).

ب- نقش تفسیری و توصیفی دارد پشت هر گزارشی تفسیری قرار دارد تحت عنوان تشریع و در واقع قرائتی خاص.

ج- آموزش است. یعنی پیامی را القا و تلقین می کند.

حالا سؤال این است که آیا این ها ایدئولوژی نیست؟ آن چه را که من انجام می دهم فقط ایدئو لوژی است؟

با این مقدمات آمده اند سینما را با مثل افلاطونی تطبیق داده و غاری دانسته اند که از بیرون سایه هایی برآن می تابد.انسان وقتی در سالن سینما قرار می‌گیرد از خود بی خود می‌شود و شخصیتی کاذب پیدا می‌کند. موسیقی نیز این حس را تشدید می‌کند. اگر تاریکی وجود سینماگر و تاریکی بیننده زمینه‌ای باشد برای آمدن افراد به سینما مطمئنا تاریکی باطن تماشاگر در این غار افلاطونی بیشتر می‌شود.

اگر شیاطین به سراغ سینما بروند سینما شیطانی می‌شود اما اگر سینماگران با دیدی رحمانی از سینما استفاده کنند این هنر منبعی برای رحمت است. یک نفر از سینما برای غفلت استفاده می‌کند و دیگری برای تذکر. برخی می‌گویند استفاده از سینما برای تذکر استثنا است اما مهم ترین رسالت جنبش فیلم‌سازان مکتبی این است که این استثناها را به قاعده تبدیل کنند.

وی در ادامه افزود: می‌گویند سینما از خشونت و شهوت استفاده می‌کند.مگر در بیرون از سینما نیز از این موارد استفاده نمی‌شود؟ مبنای شعر نیز تخیل است اما این تخیل لزوما باعث غفلت نمی‌شود. سینمای کنونی با شتاب به سوی غفلت و نفسانیت حرکت می‌کند. اما سینمای دینی می‌تواند بدون اینکه ضد هنر باشد این موضوع را تغییر دهد و همان کاری را انجام دهد که انبیا کردند.  انبیا سیاستی که وسیله‌ای برای اعمال زور بود تغییر دادند و اقتصاد را که چراگاه شیطان بود وسیله‌ای قرار دادند تا بازار به محل تجارت اولیاء الله تبدیل شود. در سینما نیز باید این گونه عمل کرد.

لازم نیست برای ساخت سینمای مکتبی هنر را به ضد هنر تبدیل کنیم ما می‌توانیم قواعد بازار را رعایت کنیم و آن را از چراگاه شیاطین به محل تجارت اولیاءالله تبدیل کنیم. پیامبر می‌گوید به دنیا فحش ندهید دنیا مانند ریسمانی است که عده‌ای از آن بالا می‌روند و عده‌ای از آن پایین می‌آیند.

وی افزود: ما نباید فریب شباهت سینمای مکتبی با سینمای معناگرای سکولار را بخوریم. این دو با هم متفاوت است.من معتقد نیستم که سینمای هالیوود به برخی مفاهیم مکتبی اشاره نمی‌کند. اما چیزهایی باید به آن اضافه شود و چیزهایی از آن کاسته شود. سینمای مکتبی لزوما با سینمای فعلی کاملا متفاوت نیست این مانند همان چیزی است که پیامبر اسلام آورد. او بر برخی اعمال تأکید کرد برخی را خواست و برخی را کلا ممنوع کرد. سینمای فعلی به سمت پست مدرن رفته است و مانند قبل کاملا ضد معنویت نیست. البته این سینما تیغ دولبه‌ای است که به دلیل ملموس کردن ماورالطبیعه خوب است اما خطر آن این است که همه چیز را سینمایی کرده و مرز بین واقعیت و تخیل را برداشته است.

 برخی می‌گویند سینمای فعلی را باید به کل تغییر داد اما این گونه نیست. یکی از دلایل اینکه این حرف گفته می‌شود آن است که ما بشر قدیم و بشر جدید داریم. اما ذاتاً بشر جدید وجود ندارد و بشر قرضا بشر است و باید بگوییم انبیا برای بشر قدیم آمدند و حرف زدند نه بشر جدید.

وی گفت:  در سینمای مکتبی برخی از ضدارزش‌های سکولاریستی به ارزش تبدیل می‌شود برخی از آن ها ضد ارزش باقی می‌مانند . سینمای مکتبی ماده را معنوی می‌کند و این درحالی است که امروز سینمای پست مدرن معنویت را مادی کرده است. در سینمای امروز مرز بین متافیزیک و خرافه برداشته شده است.

رحیم پور ازغدی در ادامه افزود: سینمای مکتبی می تواند به سراغ همه ی موضوعات زندگی بشر برود؛ از مسئله جنسیت گرفته تا خانواده و عدالت اجتماعی؛ دوربین سینماگر مکتبی تنها به مکان‌هایی مانند دستشویی و حمام نمی‌تواند برود و آن هم برای حفظ کرامت انسانی است. اگر نه به سراغ تمام موضوعات می‌تواند برود. اینکه برخی از فیلم سازان مسلمان می‌گویند که دوربین کافر است و نمی‌تواند برخی از آموضوعات را به صورت اسلامی بیان کند به دلیل بی عرضگی آن ها است. هرکدام از آیات قران می‌تواند موضوعی برای صدها فیلم باشد. اما سینماگری که با فرهنگ ضعیف وارد سینما می‌شود حتی اگر مسلمان هم باشد زائده‌ای بیش نخواهد بود زیرا او مسلمانانه دوربین را به دست نگرفته است.

وی در ادامه افزود: هالیوود در مورد پیامبرانی همچون موسی، مسیح فیلم می‌سازد ولی در آخر می‌بینیم که در فیلم‌هایش فرق نبی با انسان معمولی مشخص نمی‌شود در این سینما بین معجزه و شعبده فرقی نیست البته توقعی هم نیست که چنین فرقی باشد وقتی در این دستگاه فیلم می‌سازی از مسیحیت تنها تشریفاتش می‌ماند و تنها به ظواهر پرداخته می‌شود.

در حال حاضر مکتب تشیع نیز در سینما و رسانه، محدود شده است به زیارت و عزاداری. در حالی که این ها جزئی از فرهنگ تشیع است. علت نپرداختن سینماگران به مسائلی همچون مدیریت اسلامی شیعی سخت بودن و پیچیده بودن آن است و همه به سراغ ظواهر و مسائل سطحی می‌روند. ما نباید فریب سروصداهایی را بخوریم که ادعای مسلمانی می‌کنند.آن هم در زمانی که افراد باید از جان مال و آبروی خود برای اسلام بگذرند. این جاست که معلوم می‌شود  دین داران واقعی چه قدر اندک هستند.

رحیم پور ازغدی در ادامه افزود: در قرآن می‌بینیم که چه طور یک قصه بسیار جنسی مطرح می‌شود بدون آنکه احساس جنسی در فرد به وجود آید. قصه حضرت یوسف  (ع) این گونه است. قرآن در پرداختن به این قصه گزینش کرده است و بحث‌هایی را مطرح کرده که به تقوای جنسی اضافه می‌کند نه به شهوت.

وی در بخشی دیگر از سخنانش گفت: ما نمی‌توانیم به تماشاگر بگوییم که سینما جاذبه نخواهد داشت. جاذبه بخش مهمی از سینما است که باید سینما گر مسلمان به آن بپردازدتا مخاطب پیدا کند.

مسأله ی بعد در سینمای مکتبی تعهد انقلابی است. تفکیک معنویت از انقلابی بودن نوعی خصلت سکولاریستی است. سینما بهترین ابزار برای امر به معروف و نهی از منکر است. گاهی برخی می‌گویند که آیات و روایات ارزش سینمایی شدن ندارد اما باید گفت که خود آن افراد توان و عرضه سینمایی‌کردن این آثار را ندارند ازهر آیه قرآن می‌توان یک موضوع برای فیلم ساختن استخراج کرد. البته این روایت به شیوه‌ای به فیلم تزریق شود که سرگرم‌کننده نیز باشد.

وی هم چنین گفت: فیلم‌ساز مکتبی باید توجه کند که انتقادی عمل‌کردن به معنای عصبانی عمل‌کردن نیست. پیامبر می‌گوید که مواظب خشمتان باشید که بر حرف‌هایتان سوار نشود.

و در ادامه به زیبایی شناسی فیلم‌ها اشاره کرد و گفت: خدا می‌گوید ایمان را برای شما دوست داشتنی کردم و فیلم ساز مسلمان هم باید این گونه کار کند. هالیوود نیز از این مسأله که مردم زیبایی را دوست دارند استفاده می‌کند و باطل را با آرایش‌کردن به صورت حق جلوه می‌دهد. سینما و هنر مکتبی نمی‌تواند زشت باشد.

وی در پایان با مطرح کردن آیات و روایاتی به خصوصیات سینمای کودک پرداخت.

در پایان این جلسه حضار به مطرح کردن سوال‌های خود پرداختند و رحیم پور ازغدی در مورد نوع عملکرد هنرپیشه‌ها و بحث تعهد سینمایی و ارزش‌های سینمای هالیوود سخنانی را مطرح کرد.

میزگرد دانشجویان فیلمسازی

در برنامه حذف و اضافه شبکه3 سیما

ساعت 18.30روز پنج شنبه18دی ماه93 در برنامه حذف و اضافه شبکه 3 سیما با حضور مریم فرهنگ و ضحی شهریاری و مجری برنامه خانم مژده خنجری به مناسبت برگزاری ششمین جشنواره بین المللی فیلم دانشجویی، میزگرد صمیمی و جالبی تشکیل گردید که ضمن ارائه ی گزارشی از کم و کیف جشنواره های فیلم دانشجویی،مسائل و مشکلات فیلمسازی دانشجویان نیز مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.

گفتنی است که خانم فرهنگ، اهل کاشان و دانشجوی دانشگاه صدا و سیماست که در رشته کارگردانی با گرایش مستندتحصیل می کند . سه اثر وی در ششمین جشنواره بین المللی فیلم دانشجویی انتخاب گردید که فیلم  پیدایش در بخش مستند به مقام سوم دست یافت  و فیلم حضور (شهید) در بخش ویدئو گرافیک شایسته لوح تقدیر شناخته شد. هر سه فیلم وی در سینما ملت تهران طی چهار روز متوالی در چندین سانس اکران گردید.  

همچنین مستند تاریخی سرود سرو  او به جشنواره عمار راه یافت و در  سینما فلسطین تهران اکران شد.

تصویر با دوربین عکاسی از صفحه ی تلویزیون تهیه شده است.